6.1.09

"Ποιος ωφελείται;" ή το άπειρο της ανθρώπινης ηλιθιότητας;

Η εν ψυχρώ δολοφονία 15χρονου παιδιού στο κέντρο της Αθήνας κινητοποίησε πρώτα πρώτα εκείνους που ένιωσαν ότι θα μπορούσαν πολύ εύκολα να βρίσκονταν στη θέση του, δολοφονημένοι σε φυσικό επίπεδο γιατί σύχναζαν σε «λάθος μέρος» και σε ηθικό λόγω της ατιμωρησίας και συγκάλυψης εντεινόμενων κρουσμάτων βίας από τον κατασταλτικό μηχανισμό του ίδιου του κράτους. Κατά δεύτερον, ευρύτερες κοινωνικές δυνάμεις σε αναβρασμό από τα ανοιχτά κοινωνικά μέτωπα (Παιδεία, Ασφαλιστικό, ιδιωτικοποιήσεις κ.ά.) και την κυβερνητική υπεροψία που πανηγύριζε «σας ελεεινολογήσαμε, σας ψεκάσαμε, σας δείραμε και σας στείλαμε ηττημένους σπίτια σας». Ταυτόχρονα, παρακολουθούσαμε το ηγετικό πολιτικό προσωπικό - βυθισμένο μέσα σε ένα σήριαλ ατελείωτων επεισοδίων διαφθοράς - συνηθισμένο να εγκαλεί για «ασυγχώρητο και εύκολο λαϊκισμό» όσους διαμαρτύρονται για τις χαμηλές κοινωνικές δαπάνες, τη μεθοδευμένη καταλήστευση των ασφαλιστικών ταμείων, ως «άτομα που δε γνωρίζουν από οικονομικά και δε μας λένε που θα βρεθούν τα ζητούμενα κονδύλια», μόλις αναφύεται η οικονομική κρίση, αμέσως πρόθυμο να επιχορηγήσει με 28 δις τις αναξιοπαθούσες τράπεζες.

Η χθεσινή δολοφονική επίθεση εναντίον περίπολου του Υπουργείου Πολιτισμού, με έναν σοβαρά τραυματισμένο αστυνομικό - που ευτυχώς, πρωτίστως φυσικά για τον ίδιο και τους δικούς του, να φαίνεται πως τη γλιτώνει - εξυπηρετεί εκείνους που αρνούνται να κάνουν τη διάκριση και να εντοπίσουν την ποιοτική διαφορά μεταξύ μαζικών κοινωνικών διαμαρτυριών (που ενδεχομένως να έχουν ενίοτε συγκρουσιακό χαρακτήρα) και της προσχεδιασμένης ένοπλης δράσης ομάδων ατομικής βίας. Βάση για αυτό, η λογική της «ιδεολογικής συγγένειας» των χώρων και η κατηγορία «ηθικής κάλυψης» των μεν στους δε. Αντίστοιχα βέβαια τότε, στην επίθεση με βόμβα έξω από το σπίτι του Γ. Βουλγαράκη, δυόμισι περίπου χρόνια πριν, από την ίδια (όπως φαίνεται) οργάνωση, που επικαλέστηκε ως κίνητρο τα - τότε - πρόσφατα σκάνδαλα των υποκλοπών και των απαγωγών Πακιστανών μεταναστών από ξένους πράκτορες, θα έπρεπε κανείς να εντάξει στους «χαϊδευτές αυτιών» και «στοχοποιητές» το σύνολο της αντιπολίτευσης, τα περισσότερα ΜΜΕ, αλλά και γενικότερα όλους εκείνους που είχαν στηλιτεύσει δριμύτατα και τα δύο σκάνδαλα.

Με δεδομένο ότι η επίθεση προέρχεται από ένοπλη ομάδα τύπου «Επαναστατικού Αγώνα» ανοίγει μια - συνήθως ατέρμονη - συζήτηση για τον ρόλο, τα κίνητρα, τις διασυνδέσεις, τα ψυχολογικά προφίλ των δραστών.

Οι αναλύσεις συνήθως διακρίνονται σε δύο είδη.

Η πρώτη σχολή σκέψης δηλώνει: οι υπεύθυνοι θα βρεθούν όταν απαντηθεί το ερώτημα «ποιος ωφελείται από την ενέργεια αυτή;». Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία το κίνητρο των δραστών είναι η δημιουργία του κατάλληλου κοινωνικού κλίματος που θα συμβάλλει στην εξυπηρέτηση πολιτικών επιλογών της εξουσίας. Η ίδια θεωρία λέει ότι δεν είναι αναγκαίο όλοι όσοι συμμετέχουν να είναι πιόνια μηχανισμών, αρκεί να βρίσκονται στις σωστές θέσεις οι κατάλληλοι άνθρωποι που θα δίνουν τις εντολές. Από την άλλη, με βάση τέτοιες λογικές έχουν προκύψει αμέτρητες τερατολογίες όπως π.χ. οι πρόσφατες θεωρίες ότι «Ξένα κέντρα / το ΠΑΣΟΚ / οι αναρχικοί βρίσκονται πίσω από τις πυρκαγιές στα δάση» το προπέρσινο καλοκαίρι. Κατά δεύτερον γίνεται συχνά μια θεωρία που φοριέται σαν έτοιμο ρούχο προσπαθώντας να πιαστεί από οπουδήποτε για να επιβεβαιωθεί. Χαρακτηριστικό δείγμα η παραληρηματική Κανέλλη που όταν ρωτήθηκε αν βλέπει ξένα κέντρα πίσω και από τη χθεσινή επίθεση, απάντησε: «Μα εδώ ο Guardian και ο Independent έγραφαν ένα μήνα πριν ότι λόγω του θανάτου του Αλέξη Γρηγορόπουλου, είναι πιθανό να δούμε τρομοκρατικά χτυπήματα!». Κατ’ αναλογία αν π.χ. «Τα Νέα» κι η «Ελευθεροτυπία» κάνουν μια πρόβλεψη για τις μελλοντικές πολιτικές εξελίξεις στη FYROM και επιβεβαιωθούν, αυτό είναι απόδειξη ότι έλληνες πράκτορες κινούν τα νήματα πίσω από τις εξελίξεις στη γειτονική χώρα.

Η δεύτερη σχολή σκέψης, ας την αποκαλέσουμε «θεωρία αδερφών Κοέν», λέει: η ανθρώπινη ηλιθιότητα κι η απροβλεψιμότητα είναι πολύ πιο καθοριστικές δυνάμεις από τα καλά οργανωμένα παρασκηνιακά σχέδια ευφυών σατανικών εγκεφάλων. Διατυπώνεται αλλιώς κι ως «η πιο απλή εξήγηση είναι συνήθως κι η πραγματική». Το μειονέκτημά της βέβαια είναι ότι υποτιμά την πλούσια ελληνική παράδοση σε παρακρατική δράση και προβοκάτσιες, αναγορεύοντάς τα όλα σε «παράλογες θεωρίες συνωμοσίας».

Επί προκειμένου, μάλλον συγκλίνω προς τη δεύτερη ερμηνεία, χωρίς να είμαι σε θέση και διάθεση να βγάλω και ολόκληρο πόρισμα. Πάντως στην αντίστοιχη προηγούμενη περίπτωση της «17 Νοέμβρη» οι αναλύσεις που γράφτηκαν έτειναν σχεδόν αποκλειστικά στην πρώτη θεωρία πριν την έκρηξη της βόμβας στα χέρια του Σάββα Ξηρού, και στη δεύτερη αμέσως μετά. Μοιάζει να έχουμε δηλαδή και τώρα έναν αυτόκλητο «εκφραστή λαϊκής αυτοδικίας» που λατρεύει να βρίσκεται στα πρωτοσέλιδα και να πρωταγωνιστεί στην επικαιρότητα, ενώ την ίδια στιγμή είτε παραγνωρίζει, είτε επιδιώκει τη δυσφήμηση των κοινωνικών αγώνων και τη δημιουργία αφορμών για ένταση των κατασταλτικών μέτρων. Όπως γράφει κι ο σκύλος εδώ, με τη χθεσινή τους επίθεση όχι μόνο κόντεψαν να δολοφονήσουν με μαφιόζικο τρόπο τον 21χρονο αστυνομικό, αλλά ταυτόχρονα “νομιμοποίησαν ξανά την παρουσία της αστυνομίας στα Εξάρχεια με έρευνες και προσαγωγές και υποθήκευσαν τη ζωή του επόμενου 15χρονου”, είτε το συνειδητοποιούν είτε όχι.

Οι δύο επιθέσεις που αποδίδονται στον «Επαναστατικό Αγώνα» αξίζει επίσης να επισημανθεί ότι αν δεν είναι «φύσει», είναι σίγουρα «θέσει» προβοκατόρικες. Η επιλογή των περιοχών, πρώτα ενός πανεπιστημιακού χώρου (έστω και στις παρυφές της αχανούς Πολυτεχνειούπολης Ζωγράφου) κι ύστερα της περιοχής των Εξαρχείων ως πεδίων ένοπλης δράσης, σε μια περίοδο που η «κατάργηση του πανεπιστημιακού ασύλου» και η «πάταξη του αυτόνομου κρατιδίου των Εξαρχείων» προωθούνται συστηματικά ως «τα πρώτα αναγκαία μέτρα» από κυβέρνηση και μεγάλη μερίδα ΜΜΕ, προκαλεί δεύτερες σκέψεις ακόμη και στους δύσπιστους.

Δεν υπάρχουν σχόλια: